Thuế giá trị gia tăng (
viết tắt là
VAT của từ tiếng Anh
Value
Added
Tax), trước đây còn gọi là
Thuế trị giá gia tăng, là một dạng của
thuế thương vụ. Tại một số quốc gia, như
Úc,
Canada,
New Zealand,
Singapore thì
thuế này được gọi là "goods and services tax" (viết tắt GST) nghĩa là thuế hàng hóa và dịch vụ; còn tại
Nhật Bản thì nó được biết đến dưới tên gọi "thuế tiêu thụ". VAT là một loại
thuế gián thu, được đánh vào người tiêu dùng cuối cùng, mặc dù chủ thể đem nộp nó cho cơ quan thu là các
doanh nghiệp. Do VAT có mục đích là một khoản thuế đối với việc tiêu thụ, cho nên hàng
xuất khẩu (theo định nghĩa này thì người tiêu dùng ở nước ngoài) thường không phải chịu thuế VAT hoặc cách khác, VAT đối với người xuất khẩu được hoàn lại.VAT được một
nhà kinh tế học người Pháp là
Maurice Lauré nghĩ ra năm
1954, khi là giám đốc cơ quan thuế của
Pháp (Direction générale des impôts), dưới tên gọi taxe sur la valeur ajoutée (
TVA trong
tiếng Pháp) và áp dụng nó lần đầu từ ngày
10 tháng 4 năm
1954 đối với các doanh nghiệp lớn, và mở rộng theo thời gian tới tất cả các bộ phận kinh tế. Tại
Pháp, nó là nguồn thu quan trọng nhất của ngân khố quốc gia, chiếm tới khoảng 45% ngân quỹ này.Người tiêu dùng cuối cùng của sản phẩm hàng hóa và dịch vụ không thể được hoàn lại VAT khi mua hàng, nhưng các
doanh nghiệp thì có thể được hoàn lại VAT đối với nguyên vật liệu và dịch vụ mà họ mua để tạo ra các sản phẩm hay dịch vụ tiếp theo để trực tiếp hay gián tiếp bán cho người sử dụng cuối. Theo cách này, tổng số thuế phải thu ở mỗi công đoạn trong dây chuyền kinh tế là một tỷ lệ cố định đối với phần giá trị gia tăng được công đoạn kinh doanh thêm vào trong sản phẩm, và phần lớn chi phí trong phần thu thuế được sinh ra bởi việc kinh doanh chứ không phải bởi nhà nước. VAT được nghĩ ra bởi vì các mức thuế suất đánh thuế trên doanh số bán hàng rất cao là động cơ để người ta buôn lậu và gian lận. Nó bị phê phán vì lý do nó là một loại
thuế lũy thoái.