Sự sống,
sống hay
cuộc sống là một đặc điểm phân biệt các thực thể vật chất có cơ chế sinh học, (ví dụ như khả năng tự duy trì, hay truyền tín hiệu), tách biệt chúng với các vật thể không có những cơ chế đó hoặc đã ngừng hoạt động, những vật đó được gọi là vô sinh hay vô tri thức. Nhiều dạng sự sống tồn tại như
thực vật,
động vật,
nấm,
nguyên sinh vật,
vi khuẩn cổ và
vi trùng. Các tiêu chí đôi khi có thể mơ hồ và có thể hoặc không thể xác định
vi-rút, viroid, hoặc sự sống nhân tạo tiềm ẩn là "sống".
Sinh học là môn
khoa học chính liên quan đến nghiên cứu về sự sống, mặc dù có nhiều khoa học khác cũng tham gia vào việc này.Khái niệm của sự sống rất phức tạp. Hiện nay
sinh vật được định nghĩa là có khả năng
cân bằng nội môi, tạo nên bởi các
tế bào, thực hiện các quá trình
trao đổi chất, phát triển và thích ứng vơi
môi trường, phản ứng với tác động và
sinh sản. Nhưng một số các cách định nghĩa khác cũng được đề cập vì những điều kiện trên không áp dụng cho một số loài như
vi-rút. Qua nhiều thời kì lịch sử, đã có nhiều nỗ lực để tìm ra định nghĩa của "sự sống" và nhiều lý thuyết về các đặc tính và sự xuất hiện của các sinh vật, như
chủ nghĩa duy vật, niềm tin rằng mọi thứ đều được tạo ra từ vật chất và cuộc sống chỉ đơn thuần là một hình thức phức tạp của nó; Thuyết kỳ dị, niềm tin rằng tất cả mọi thứ là sự kết hợp của vật chất và hình thái, và hình dạng của một sinh vật là linh hồn của nó; Thế hệ tự phát, niềm tin rằng cuộc sống liên tục xuất hiện từ sự sống còn; Và thuyết sức sống, một giả thuyết hiện đại đã mất uy tín, cho rằng phần lớn các sinh vật sống có một "lực lượng sống" hoặc một "tia lửa". Định nghĩa của sự sống trong thời hiện đại phức tạp hơn, với sự đóng góp từ sự đa dạng của các định nghĩa khoa học. Các nhà
lý sinh học đã đưa ra nhiều định nghĩa thông qua các hệ thống hóa học, ngoài ra còn có các định nghĩa dựa trên các lí thuyết về hệ thống sống, ví dụ như
giả thuyết Gaia, phát biểu rằng
Trái đất cũng là một vật thể sống. Một ý tưởng khác cho rằng sự sống là một đặc tính của
hệ sinh thái, và một số khác dựa trên cơ sở của
Toán sinh học.
Nguồn gốc sự sống (Abiogenesis) diễn tả sự sống tự nhiên được hình thành từ các vật chất vô sinh, ví dụ như là các
hợp chất hữu cơ đơn giản. Tính chất chung của tất cả các sinh vật bao gồm nhu cầu biến đổi các
nguyên tố hóa học cốt lõi nhất định để duy trì các chức năng sinh hóa.Sự sống trên
Trái Đất xuất hiện lần đầu vào khoảng 4.28 tỉ năm trước, ngay sau sự hình thành của biển vào khoảng 4.41 tỉ năm trước đây và cũng không lâu sau
sự hình thành của Trái Đất 4.54 tỉ năm trước.
[1][2][3][4] Sự sống trên Trấi đất có thể bắt nguồn từ các tế bào
ARN, mặc dù sự sống với tế bào ARN có thể không phải là đầu tiên. Cơ chế hình thành sự sống trên Trái Đất chưa được giải thích, nhưng một số tin vào
thí nghiệm Miller–Urey. Những dạng sống sớm nhất được phát hiện là
hóa thạch của một số loài
vi khuẩn. Vào tháng 7 năm 2016, các nhà khoa học báo cáo rằng đã xác định được một bộ 355
gien tin rằng bắt nguồn từ tổ tiên chung gần nhất của mọi loài (viết tắt: LUCA).
[5]Từ thuở sơ khai của
lịch sử Trái Đất, hệ sinh thái luôn thay đổi theo
thời gian. Để sinh tồn, mọi loài sinh vật phải thích nghi được với các tác động khác nhau của môi trường. Một vài loài
vi sinh vật, gọi là Extremophile (vi sinh chịu cực hạn), những loài đó có thể sống sót trong các môi trường đạt giới hạn về vật lí cũng như địa lí, các môi trường cực hạn không có khả năng duy trì sự sống cho các loài khác.