Ảnh trên:
Vi khuẩn E. Coli và
linh dươngẢnh dưới:
Bọ cánh cứng lớn và
dương xỉSinh học hay
sinh vật học là một môn
khoa học về
sự sống (từ
tiếng Anh:
biology bắt nguồn từ
Hy Lạp với bios là sự sống và logos là môn học). Nó là một nhánh của
khoa học tự nhiên, tập trung nghiên cứu các cá thể sống, mối quan hệ giữa chúng với nhau và với
môi trường. Nó miêu tả những đặc điểm và
tập tính của
sinh vật (ví dụ: cấu trúc, chức năng, sự phát triển, môi trường sống), cách thức các
cá thể và
loài tồn tại (ví dụ: nguồn gốc, sự tiến hóa và phân bổ của chúng).Sinh học bao hàm nhiều ngành học khác nhau được xây dựng dựa trên những nguyên lý riêng. Có 4 nguyên lý tạo thành nền tảng cho sinh học hiện đại:
lý thuyết tế bào,
tiến hóa,
di truyền và
cân bằng nội môi (homeostasis )
[1]. Các môn học này có mối quan hệ qua lại với nhau, giúp ta hiểu về sự sống với các mức độ, phạm vi khác nhau.Sự ra đời của sinh học bắt đầu từ thế kỉ 19, khi các nhà khoa học tìm thấy được các đặc điểm chung cơ bản giữa các loài. Ngày nay, sinh học trở thành một môn học chuẩn và bắt buộc tại các trường học và Đại học trên khắp thế giới. Rất nhiều bài báo được công bố hằng năm ở trên khắp các tạp chí chuyên ngành về y và sinh.
[2]Việc phân loại các ngành con của sinh học rất đa dạng. Ban đầu, chúng được phân loại theo chủng loại các cá thể làm đối tượng nghiên cứu. Ví dụ:
thực vật học, nghiên cứu về cây;
động vật học, nghiên cứu về động vật; và
vi sinh học, nghiên cứu về các vi sinh vật. Tiếp đến, chúng lại được chia nhỏ dựa trên quy mô của các cá thể và phương pháp nghiên cứu chúng:
hóa sinh nghiên cứu về hóa cơ bản của sự sống;
sinh học phân tử nghiên cứu các tương tác phức tạp giữa các hệ thống của các phân tử sinh học;
sinh học tế bào tìm hiểu các cấu trúc cơ bản tạo thành mọi sự sống. Như vậy, sự sống ở mức độ
nguyên tử và
phân tử được nghiên cứu thông qua
sinh học phân tử,
hóa sinh và
di truyền phân tử. Ở mức độ tế bào, nó được hiểu biết thông qua
sinh học tế bào và mức độ đa bào thì thông qua
sinh lý học,
giải phẫu học và
mô học.
Sinh học phát triển nghiên cứu sự sống ở các giai đoạn
phát triển khác nhau hoặc
phát triển cá thể (ontogeny) của sinh vật.Với mức độ lớn hơn,
di truyền học quan tâm đến
tính di truyền giữa cha mẹ và con cái.
Phong tục học (ethology) nghiên cứu nhóm hành vi của một tập hợp cá thể.
Di truyền học quần thể (population genetics) xem xét toàn bộ
quần thể và
hệ thống học quan tâm đến sự tiến hóa của nhiều loài thuộc các
nhánh tiến hóa (lineage). Mối quan hệ qua lại giữa các quần thể với nhau và với ổ sinh thái của chúng là đối tượng của
sinh thái học và
sinh học tiến hóa. Một lĩnh vực tương đối mới là
sinh học vũ trụ (astrobiology hoặc xenobiology) nghiên cứu về khả năng tồn tại sự sống ngoài
Trái Đất.