Richard Milhous Nixon (phiên âm
tiếng Việt:
Ri-chớt Min-hau Ních-xơn) (
9 tháng 1 năm
1913 –
22 tháng 4 năm
1994) là
tổng thống thứ 37 của
Hợp chúng quốc Hoa Kỳ. Nhiệm kỳ tổng thống của ông bắt đầu từ năm
1969, kết thúc khi ông từ chức vào năm
1974, khiến ông trở thành tổng thống duy nhất từ chức trong
lịch sử Hoa Kỳ. Trước đó, Nixon từng phục vụ trong vai trò là một
nghị sĩ của
Đảng Cộng hòa tại
Hạ viện và
Thượng viện liên bang, đại diện cho
California; và từng đảm nhiệm chức vụ
Phó Tổng thống thứ 36 của Hoa Kỳ từ năm 1953 đến năm 1961.Nixon sinh tại
Yorba Linda, California; ông tốt nghiệp Học viện Whittier vào năm 1934 và Trường Luật Đại học Duke vào năm 1937, rồi quay về
California hành nghề luật. Đến năm 1942, ông cùng phu nhân là
Pat Nixon chuyển đến
Washington, D.C. để làm việc cho chính phủ liên bang. Sau đó, ông phục vụ cho
Hải quân Hoa Kỳ trong
Chiến tranh thế giới thứ hai. Đến năm
1946, Nixon được cử tri tại
California bầu vào Hạ nghị viện liên bang, ông tái cử vào năm 1948, và được bầu vào Thượng nghị viện liên bang vào năm 1950. Hành động theo đuổi vụ án Alger Hiss đem lại Nixon danh tiếng là một nhân vật
chống Cộng hàng đầu, khiến ông trở nên nổi bật trên toàn quốc. Ông là nhân vật vận động tranh cử cùng với
Dwight D. Eisenhower trong bầu cử tổng thống năm
1952, sau đó ông phục vụ tám năm trong cương vị phó tổng thống. Ông tiến hành một chiến dịch tranh cử tổng thống không thành công vào năm 1960, thất bại sít sao trước
John F. Kennedy, và thất bại khi tranh cử
Thống đốc California vào năm 1962. Năm 1968, ông lại tiến hành chiến dịch tranh cử tổng thống lần nữa và được đắc cử.Nixon ban đầu gia tăng sự can thiệp của
Hoa Kỳ trong
Chiến tranh Việt Nam, song đến năm 1972 thì ông chấm dứt sự can thiệp này. Chuyến công du của Nixon đến
Trung Quốc vào năm 1972 mở ra những giao thiệp giữa hai quốc gia và cuối cùng dẫn đến bình thường hóa quan hệ ngoại giao. Ông đề xướng chính sách hòa hoãn và ký
Hiệp ước Chống tên lửa đạn đạo với
Liên Xô trong cùng năm. Về đối nội, chính phủ của ông thường đi theo các chính sách nhằm chuyển giao quyền lực từ trung ương cho các bang. Trong các vấn đề khác, ông đưa ra các sáng kiến nhằm chống
ung thư và
ma túy bất hợp pháp, áp đặt kiểm soát lương và giá, thúc đẩy cấm chỉ kỳ thị
chủng tộc trong các trường học
miền Nam, thi hành các cải cách môi trường, và ban hành các điều luật nhằm cải cách y tế và phúc lợi. Ông chỉ huy các cuộc đổ bộ mặt Trăng bằng
Apollo 11, thay thế thăm dò không gian có người lái bằng
các sứ mệnh con thoi. Ông được tái đắc cử vào năm 1972 với chênh lệch phiếu lớn.Trong thời gian nhiệm kỳ thứ hai của Nixon, tại
Trung Đông xảy ra
một cuộc khủng hoảng, dẫn đến một
lệnh cấm vận dầu mỏ và tái khởi động tiến trình
hòa bình Trung Đông. Cùng với đó là một loạt tiết lộ liên tục về
bê bối Watergate, Nixon mất đi phần lớn sự ủng hộ chính trị của mình khi bê bối leo thang, và đến ngày 9 tháng 8 năm 1974 thì ông từ chức khi phải đối diện với tình hình gần như chắc chắn bị
luận tội và bãi chức. Sau khi từ chức, Nixon được người kế nhiệm là
Gerald Ford ân xá. Khi về hưu, công việc của Nixon giống như của một nguyên lão, ông là tác giả của chín cuốn sách và thực hiện nhiều chuyến đi ra ngoại quốc, giúp khôi phục hình ảnh công chúng của mình. Ông suy nhược do
đột quỵ vào ngày 18 tháng 4 năm 1994, và
từ trần 4 ngày sau đó.