Trong
kiến tạo mảng,
ranh giới phân kỳ hay
ranh giới mảng phân kỳ (hay còn gọi là
ranh giới xây dựng hoặc
ranh giới tách giãn) là một yếu tố dạng tuyến nằm giữa hai
mảng kiến tạo và hai mảng này chuyển động ngày càng xa nhau. Các khu vực này có thể hình thành ở trên
lục địa, nhưng gặp nhiều nhất ở bồn đại dương. Các ranh giới tách giãn trên lục địa đầu tiên là tạo ra
rift ở dạng
thung lũng tách giãn. Nếu quá trình tạo rift ngừng lại gọi là rift không hoàn chỉnh. Dù vậy, hầu hết các ranh giới mảng phân kỳ giữa các
mảng đại dương thường được gọi là các
sống núi giữa đại dương. Các ranh giới này cũng tạo thành
quần đảo núi lửa.Although still an area of active research, Nó xuất hiện tùy thuộc vào
đối lưu phức tạp trong các vật liệu
manti của
Trái Đất dâng lên từ
thạch quyển bên dưới ranh giới mảng phân kỳ.
[1] Quá trình này cung cấp một lượng nhiệt rất lớn và làm giảm áp suất của
đá nóng chảy từ
quyển mềm (hoặc manti trên) bên dưới khu vực rift tạo thành
lũ bazan hay dòng dung nham. Sự phun trào này chỉ diễn ra trong một phần của ranh giới mảng và vào bất cứ lúc nào, nhưng khi nó phun trào, nó lấp đầy vào khoảng trống giữa hai mảng đồng thời đẩy hai mảng ra xa nhau. Tốc độ di chuyển của nó nhanh bằng tốc độ mọc
móng tay của con người (khoảng 2 cm một năm).[
cần dẫn nguồn]Hàng triệu năm qua, các mảng đã di chuyển hàng trăm km về hai phía của ranh giới phân kỳ. Do đó, các đá ở gần ranh giói này trẻ hơn các đá nằm xa hơn trên cùng một mảng.