Quyền Dân sự và Chính trị (còn gọi là
Dân quyền hay là
Quyền công dân) là các quyền bảo vệ sự
tự do cá nhân khỏi sự xâm phạm của các
chính phủ, và bảo vệ các
tổ chức xã hội và cá nhân. Quyền này đảm bảo khả năng của một người để được tiếp cận và tham gia vào
đời sống dân sự và chính trị của xã hội và nhà nước không được có phân biệt đối xử hay đàn áp.Quyền dân sự nói chung được hiểu là chỉ những quyền liên quan đến các mối quan hệ giữa
công dân và
nhà nước, và ít liên quan đến những quan hệ giữa người dân với nhau.Quyền dân sự bao gồm việc bảo đảm tính toàn vẹn của thể chất và tinh thần, cuộc sống và an toàn; bảo vệ khỏi mọi sự
phân biệt đối xử trên những cơ sở như
chủng tộc,
giới tính,
nhân dạng giới tính, biểu hiện giới tính tự chọn,
định dạng giới, nguồn gốc quốc gia, màu da, tuổi,
quan hệ chính trị,
thiên hướng tình dục,
sắc tộc,
tôn giáo, hoặc tình trạng
khuyết tật;;
[1][2][3] và quyền cá nhân như
quyền riêng tư, quyền
tự do tư tưởng và nhận thức,
tự do phát biểu,
tự do tôn giáo,
báo chí,
tự do hội họp và lập hội và
quyền tự do đi lại.Các quyền chính trị bao gồm công lý trung lập (thủ tục xét xử công bằng,
bình đẳng trước pháp luật) trong pháp luật, chẳng hạn như
quyền lợi của bị cáo, trong đó có
quyền được xét xử công bằng; pháp luật đúng thủ tục và quy trình (due process); quyền đòi bồi thường hoặc khắc phục lỗi pháp lý; và quyền tham gia vào
xã hội dân sự và chính trị như
quyền tự do lập hội, quyền hội họp,
quyền kiến nghị,
quyền tự vệ và quyền bỏ phiếu (
quyền bầu cử).Quyền dân sự và chính trị cấu thành và là phần chính của
Nhân quyền quốc tế.
[4] Quyền nằm trong phần đầu tiên của
Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền năm 1948 (với các
quyền kinh tế, xã hội và văn hóa trong phần thứ hai). Lý thuyết về
ba thế hệ của nhân quyền coi nhóm quyền này là "quyền căn bản đầu tiên của thế hệ".
Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (
tiếng Anh: International Covenant on Civil and Political Rights, viết tắt:
ICCPR) là một
công ước quốc tế do
Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc và các quốc gia thànnh viên thông qua ngày 16 háng 12 năm 1966 và có hiệu lực từ ngày 23 tháng 03 năm 1976, nêu tổng quan các quyền dân sự và chính trị cơ bản của con người. Cụ thể, các bên tham gia ký kết sẽ phải tôn trọng các quyền dân sự và chính trị của từng cá nhân, bao gồm
quyền sống, quyền
tự do tôn giáo,
tự do phát biểu,
tự do hội họp,
quyền bầu cử và quyền được xét xử bình đẳng và theo đúng trình tự pháp luật. Tính tới ngày 19 tháng 12 năm 2010, đã có 72 quốc gia ký vào Công ước và 167 bên tham gia.
[5]