Phổ (
tiếng Đức: Preußen;
tiếng Latinh: Borussia, Prutenia;
tiếng Anh: Prussia;
tiếng Litva: Prūsija;
tiếng Ba Lan: Prusy;
tiếng Phổ cổ: Prūsa) là một quốc gia trong lịch sử cận đại phát sinh từ
Brandenburg, một lãnh thổ trong suốt nhiều thế kỉ đã ảnh có hưởng lớn lên lịch sử nước
Đức và châu Âu, đóng vai trò quan trọng trong lịch sử thế giới vào
thời kỳ cận đại.
[1] Kinh đô cuối cùng của vương quốc Phổ là
Berlin.Nước Phổ phát triển rực rỡ nhất trong
thế kỉ 18 và
thế kỷ 19. Trong suốt thế kỉ thứ 18, dưới triều đại của ông vua nhà binh
Friedrich II Đại Đế (
1740 –
1786) - được xem là vị thống soái kiệt xuất nhất trong thời đại của ông,
[2][3] Vương quốc Phổ vươn lên đứng trong hàng ngũ các
cường quốc hàng đầu châu Âu, là một cường quốc của thế giới. Trong suốt những năm tháng trị quốc, vua Friedrich II Đại Đế rất năng nổ.
[4] Nhờ tài năng lãnh đạo xuất sắc và những chiến thuật siêu việt, ông đã phát binh đánh bại được tất cả các quốc gia trên toàn lục địa châu Âu.
[5] Cuộc
chiến tranh Bảy năm (1756 - 1763) đã chứng tỏ
chủ nghĩa anh hùng và sự huy hoàng của nước Phổ, cùng với thiên tài quân sự của ông vua nhà binh Friedrich II Đại Đế, qua việc ông chống lại những kẻ thù hùng mạnh như
Đế quốc Nga,
Đế quốc Áo và
Pháp, mà giữ vững Vương quốc Phổ.
[6][7][8][9] Sức mạnh của nước Phổ được ông gia tăng rất lớn, và chiếm được đất từ nước Ba Lan và xứ
Franconia.
[10]Cuối triều vua Friedrich II Đại Đế, nước Phổ và thiết lập "
Liên minh các Vương hầu" với các tiểu quốc của người Đức.
[11] Nếu
triều đại của ông gắn liền với
triết học Khai sáng thì nước Phổ trong những năm tháng sau này gắn liền với những cuộc chinh phạt tàn khốc của Hoàng đế Pháp là
Napoléon Bonaparte và những chính sách "Sắt và Máu" của Thủ tướng
Otto von Bismarck.
[12] Trong suốt thế kỉ 19, Quân đội Phổ đánh tan tác quân Pháp,
[13] Triều đình Phổ đánh bại được phong trào tự do, xây dựng một Nhà nước chuyên chế mới,
[14] và Thủ tướng
Otto von Bismarck theo đuổi mục tiêu thống nhất nước Đức nhưng không bao gồm
Đế quốc Áo, gọi là
Giải pháp nước Đức nhỏ. Vương quốc Phổ thống trị miền bắc nước Đức về mặt chính trị, kinh tế, và dân số, và là trụ cột của
Liên minh Bắc Đức thành lập vào năm
1867, trở thành
Đế chế Đức (Deutsches Reich) vào năm
1871. Trong thế kỷ XIX, quá trình công nghiệp hóa đất nước cũng diễn ra nhanh chóng.
[14]Với sự kết thúc của triều đại
Hohenzollern ở Đức theo sau
Chiến tranh thế giới thứ nhất, Phổ trở thành một phần của
Cộng hòa Weimar vào năm
1919 với tư cách một quốc gia tự do. Nước Phổ trên thực tế bị chính quyền Quốc xã hủy bỏ vào năm 1934 và chính thức bị phe
Đồng Minh khai tử sau
Chiến tranh thế giới thứ hai năm 1947.Kể từ đó, từ "Phổ" chỉ còn được sử dụng giới hạn trong các lĩnh vực lịch sử, địa lý, hoặc văn hóa. Thậm chí ngày nay, có một kiểu phong cách được gọi là "
các giá trị Phổ", ví như: tổ chức hoàn hảo, tinh thần hy sinh, tôn trọng luật pháp, tuân phục nhà nước, tinh thần thượng võ, cũng như đáng tin cậy, khoan dung tôn giáo, điều độ, thực tế, tiết kiệm, đúng hẹn, khiêm tốn, và cần mẫn. Rất nhiều người Phổ tin rằng những giá trị đó là nguyên nhân làm đất nước họ trở nên lớn mạnh. Vua
Friedrich Wilhelm I đã xây dựng một lực lượng Quân đội Phổ kỷ luật xuất sắc, mang lại chiến thắng cho người con huy hoàng của ông là vua Friedrich II Đại Đế sau này.
[15] Với tinh thần kỷ luật khắt khe, nước Phổ hùng mạnh đã trở thành một "Vương quốc Sắt".
[1]