Phạm Duy (
5 tháng 10 năm
1921 –
27 tháng 1 năm
2013[1]), tên thật
Phạm Duy Cẩn là
nhạc sĩ,
nhạc công,
ca sĩ, nhà nghiên cứu âm nhạc lớn của
Việt Nam. Ông thường được coi như
nhạc sĩ lớn nhất của nền
Tân nhạc Việt Nam [2][3][4][5][6] với lượng sáng tác đồ sộ cũng như đa dạng về
thể loại[4][7], trong đó có rất nhiều
ca khúc trở nên kinh điển và quen thuộc với
người Việt.
Nhạc của ông thường sử dụng những yếu tố nền tảng của
âm nhạc cổ truyền Việt Nam kết hợp với những
kỹ thuật, cấu trúc của
nhạc hàn lâm Tây phương, tạo nên một phong cách riêng với nhiều
tác phẩm lớn có tính đột phá, giàu ảnh hưởng đối với các nhạc sĩ thuộc nhiều
thế hệ[8][9][10][11]. Ông cũng là người khởi xướng, định hướng nhiều
trào lưu, phong cách mới mẻ cho nền tân nhạc Việt. Ngoài sáng tác và biểu diễn, ông còn có những công trình khảo cứu về
âm nhạc Việt Nam có giá trị.
[12] Ông từng giữ chức giáo sư nhạc ngữ tại
Trường Quốc gia Âm nhạc Sài Gòn. Ông còn được coi như một
nhà văn với 4 tập
hồi ký được
giới phê bình đánh giá cao về giá trị
văn học lẫn giá trị tư liệu
[6][13]. Với hơn 70 năm sự nghiệp, trải qua nhiều giai đoạn
lịch sử quan trọng của đất nước, ông được coi là "cây đại thụ" của nền
âm nhạc Việt Nam[7][14][15]. Tuy vậy bên cạnh đó, các quan điểm nhìn nhận về ông cũng khác biệt, chủ yếu là do các vấn đề
chính trị.
[12]Khởi đầu sự nghiệp âm nhạc trong gánh hát Đức Huy với vai trò phó quản lý và
ca sĩ hát lưu động. Từng tham gia
Chiến tranh Đông Dương đến năm 1951, sau đó ông rời chiến khu rồi vào
miền Nam Việt Nam để được tự do hơn trong hoạt động âm nhạc. Phạm Duy là tên tuổi lớn và đầy ảnh hưởng tại
miền Nam Việt Nam với những hoạt động tích cực dành cho cả âm nhạc và chính trị, và những hoạt động này còn tiếp diễn sau giai đoạn
1975, khi ông di tản sang
Hoa Kỳ. Vì lý do chính trị, nhạc của ông bị cấm hoàn toàn tại
miền Bắc Việt Nam sau
1954, và toàn Việt Nam sau
1975[16].Năm
2005, sau nhiều lần về thăm quê hương, ông chính thức trở về Việt Nam sống và từ đó, một số ca khúc của ông mới bắt đầu được phép phổ biến lại. Tính cho tới
tháng 1 năm
2014, có 244 ca khúc được cấp phép lưu hành (trong số đó có 53 ca khúc ngoại quốc do ông đặt lời Việt), trong số khoảng hơn 2000 ca khúc do ông sáng tác hoặc viết lời.
[17][18].