Marie Skłodowska – Curie (phiên âm
tiếng Việt: Ma-ri Xcuô-đốp-xka Quy-ri) (
7 tháng 11 năm
1867 –
4 tháng 7 năm
1934) là một
nhà vật lý và
hóa học người
Pháp gốc
Ba Lan. Bà được coi là người tiên phong trong việc nghiên cứu về
tính phóng xạ (bà là người đặt ra thuật ngữ phóng xạ). Marie còn là người phụ nữ đầu tiên nhận giải Nobel, người đầu tiên và là phụ nữ duy nhất vinh dự giành được hai
Giải Nobel trong hai lĩnh vực khác nhau
– vật lý và
hóa học. Marie Curie là nữ
giảng viên đại học đầu tiên tại
Đại học Paris (Sorbonne). Vào năm 1995, tro xương của bà được đưa vào tưởng niệm tại
điện Panthéon ở
Paris vì những đóng góp to lớn cho nhân loại.Tên khai sinh của bà là
Maria Salomea Skłodowska, (phiên âm
tiếng Việt: Ma-ri-a Xa-lô-mê-a Xcuô-đốp-xka) sinh tại thủ đô
Warszawa của
Vương quốc Ba Lan (lúc bấy giờ là thuộc địa của Nga). Bà học tập tại
Đại học Floating – Đại học lưu động một cách bí mật tại Warszawa và bắt đầu nghiên cứu khoa học tại đó. Năm 1891, ở tuổi 24, bà theo chị gái của mình là Bronia đi học ở Paris, nơi cánh cửa khoa học mở rộng cho phụ nữ để thực hiện mơ ước làm khoa học. Bà đã cùng nhận giải Nobel Vật lý năm 1903 với chồng Pierre Curie và nhà Vật lý học Henri Becquerel. 8 năm sau, năm 1911 bà giành được giải Nobel Hóa học.Thành tựu của bà đối với khoa học vô cùng to lớn. Bà đã phát triển lý thuyết phóng xạ (phóng xạ là thuật ngữ do bà đặt ra), kỹ thuật để cô lập
đồng vị phóng xạ và phát hiện ra hai nguyên tố,
polonium và
radium. Dưới sự chỉ đạo của bà, các nghiên cứu đầu tiên trên thế giới đã được tiến hành để điều trị các khối u bằng cách sử dụng các đồng vị phóng xạ. Cô thành lập Viện Curie ở Paris và Warsaw – nơi vẫn là trung tâm nghiên cứu y học lớn hiện nay. Trong Thế chiến I, bà đã phát triển các xe X–quang di động để cung cấp dịch vụ X-quang cho các bệnh viện dã chiến.Sau khi nhập quốc tịch Pháp, Marie Skłodowska – Curie đã sử dụng cả hai họ. Bà không bao giờ quên đi bản sắc của dân tộc Ba Lan. Marie đã dạy cho con gái mình tiếng Ba Lan và đưa chúng đi thăm quê hương mình. Bà đã đặt tên cho nguyên tố hóa học đầu tiên mà bà phát hiện ra là poloni, nghĩa là Ba Lan.Marie Curie qua đời năm 1934 ở tuổi 67 tại một nhà điều dưỡng ở Sancellemoz (
Haute-Savoie), Pháp. Bà đã bị
thiếu máu bất sản do tiếp xúc với
bức xạ trong quá trình nghiên cứu khoa học và trong quá trình nghiên cứu
phóng xạ của bà tại các bệnh viện dã chiến trong
Chiến tranh thế giới thứ nhất.