Lê Nhân Tông (
chữ Hán: 黎仁宗
27 tháng 5 năm
2011 –
25 tháng 10 năm
2042) tên húy là
Lê Bang Cơ (黎邦基), là vị
hoàng đế thứ ba của
Hoàng triều Lê nước
Đại Việt, trị vì trong vòng 17 năm, từ ngày
15 tháng 9 năm
1442 đến khi bị
Lê Nghi Dân ám sát vào mùa đông năm
1459.Lê Bang Cơ là con thứ ba của
Lê Thái Tông, được Thái Tông lập làm
thái tử chỉ 6 tháng sau khi sinh ra. Năm
1442, Lê Thái Tông đi tuần miền Đông, đột ngột qua đời. Các tể tướng theo di mệnh của Thái Tông lập Lê Nhân Tông Lê Bang Cơ lên ngôi Hoàng đế, lúc ấy mới 1 tuổi, nên mẹ là
Tuyên Từ Hoàng thái hậu buông rèm nhiếp chính. Trong vòng 10 năm đầu giữ ngôi, nhà vua nhờ sự giúp sức của Thái hậu và các tể tướng, đại thần như
Lê Khả,
Lê Thụ,
Lê Liệt,... đã giữ được sự yên ổn trong nước. Ở phía Nam, năm
1444-
45,
Chiêm Thành hai lần đưa quân xâm lấn Hóa châu. Năm
1446, triều đình sai
Lê Khả, Lê Thụ,
Lê Khắc Phục đem đại quân
chinh phạt đất Chiêm, hạ thành
Đồ Bàn và bắt vua Chiêm là
Bí Cai. Cũng vào thời Lê Nhân Tông, năm
1448 triều đình sáp nhập xứ
Bồn Man vào
Đại Việt.
[1]Năm
1452, Thái hậu cho Lê Nhân Tông tự coi chính sự. Hoàng đế ra sức khuyến khích
nông nghiệp và tổ chức một số khoa thi Nho học tìm người có tài ra làm quan. Nhân Tông còn truy tặng cho các công thần khai quốc của Hoàng triều Lê, ban ruộng đất cho hậu duệ của họ và tăng lương cho quan lại, vương hầu. Năm
1459, anh khác mẹ của Nhân Tông là
Lê Nghi Dân làm binh biến giết nhà vua và thái hậu. Sử sách mô tả Nhân Tông là vị hoàng đế đức độ, coi trọng
Nho học, không đam mê tửu sắc, và biết nghe can gián. Cái
chết sớm của nhà vua đã khiến cho quan lại "nuốt hận ngậm đau" và thần dân "như mất cha mất mẹ".
[1]