Kính thiên văn Chân trời sự kiện (
tiếng Anh:
Event
Horizon
Telescope,
EHT) là một dự án và là chương trình quan sát thiên văn tập trung vào các
lỗ đen siêu khối lượng nằm ở trung tâm các
thiên hà. Chương trình sử dụng
kỹ thuật giao thoa với đường cơ sở rất dài (Very Long Baseline Interferometry, VLBI) bằng cách kết hợp các
kính viễn vọng vô tuyến trên toàn thế giới trong đó nhiều
ăng-ten độc lập cách xa hàng chục nghìn kilômét được điều phối, cùng quan sát và ghi lại dữ liệu trong cùng một thời điểm, tạo thành một mạng lưới kính thiên văn khổng lồ có đường kính tương đương
đường kính Trái Đất. Kính thiên văn ảo này làm tăng
độ phân giải góc đến mức đủ quan sát cấu trúc lớn của vùng bao quanh
chân trời sự kiện. Dự án EHT hy vọng thực hiện
kiểm chứng thuyết tương đối tổng quát của
Einstein khi sẽ phát hiện ra những sai lệch dưới ảnh hưởng
trường hấp dẫn mạnh của một lỗ đen, nghiên cứu
đĩa bồi tụ và các
tia phát ra từ lỗ đen, thảo luận về sự tồn tại của chân trời sự kiện, và phát triển cơ sở vật lý lỗ đen.Đối tượng quan sát của EHT chủ yếu là
Sagittarius A* nằm ở
thiên cầu nam tại trung tâm của
Ngân Hà, và lỗ đen nằm ở thiên cầu bắc tại trung tâm của
thiên hà elip M87. Trong hai hố đen này, Sagittarius A* bị chắn bởi làn bụi dày của đĩa Ngân Hà trên bầu trời, trong khi lỗ đen của M87 phát ra luồng tia tương đối tính có độ dài 5.000
năm ánh sáng. Để có thể nhìn xuyên qua làn bụi của thiên hà và đĩa vật chất bao quanh lỗ đen, EHT được thiết lập để quan sát ở
bước sóng 1.33 mm và dự định giảm xuống 0.87 mm để thu được các chi tiết trong tương lai. Vì lượng
dữ liệu thu được từ các kính thiên văn vô tuyến rất lớn để có thể truyền tải qua hệ thống
internet, dữ liệu ở mỗi trạm quan sát sẽ được ghi vào các
ổ đĩa cứng và gửi về hai trung tâm xử lý dữ liệu bằng
siêu máy tính thuộc
Đài quan sát Haystack ở bang
Massachusetts,
Hoa Kỳ và
Viện Thiên văn vô tuyến Max Planck ở
Bonn,
Đức. Tại đây dữ liệu được tổng hợp và phân tích để cho ra bức ảnh ở chế độ quan sát với bước sóng và mạng lưới kính vô tuyến tương ứng. Theo kết quả mô phỏng máy tính trước đây,
ánh sáng (và/hoặc
bức xạ điện từ) phát ra bởi vật chất bao quanh lỗ đen sẽ bị bẻ cong do hiệu ứng
thấu kính hấp dẫn gây bởi khối lượng khổng lồ của lỗ đen, tạo thành một vầng hào quang xung quanh lỗ đen. Bóng tối (silhouette, shadow) hình tròn ở trung tâm của hào quang là hình ảnh bao ngoài của lỗ đen mà một quan sát viên ở xa có thể thấy được. Chân trời sự kiện nằm ẩn trong vùng bóng tối này.
[6]Năm 2012,
các nhà thiên văn lần đầu tiên chính thức tổ chức một hội nghị về EHT ở
Arizona với nội dung bàn về mục đích khoa học, kế hoạch kỹ thuật và cơ cấu tổ chức của dự án. Các quan sát sơ bộ và thử nghiệm đã thực hiện từ đầu năm 2006, khi có ba
đài quan sát được sử dụng để kiểm tra công nghệ VLBI. Và nhiều năm sau, dự án EHT dần trở lên lớn hơn từ đội ngũ ít ỏi và không được tạo quỹ hoạt động cho đến hình thành một tổ chức bao gồm hơn 30 trường đại học, đài quan sát, viện nghiên cứu và chính phủ trên toàn cầu từ 12 quốc gia. EHT lần đầu tiên thực hiện quan sát trên phạm vi toàn cầu trong 10 ngày của tháng 4 năm 2017 với mục tiêu là Sagittarius A*. Lần quan sát này cũng có sự tham gia của Mảng lớn kính thiên văn vô tuyến milimét và dưới milimét Atacama (Atacama Large Millimeter/submillimeter Array, ALMA) ở
Chile, và kính thiên văn Nam Cực (South Pole Telescope) ở
Nam Cực. Trong số chúng, ALMA được coi là mảng kính thiên văn quan trọng nhất, bởi sự tham gia của nó đã làm tăng độ nhạy của EHT lên cỡ 10 lần. Ngày 10 tháng 4 năm 2019, các nhà thiên văn vật lý đã công bố bức ảnh chụp đầu tiên về lỗ đen siêu khối lượng ở trung tâm của thiên hà M87.