Các
kim loại kiềm là một dãy các
nguyên tố trong
nhóm 1 của
bảng tuần hoàn các nguyên tố, ngoại trừ
hiđrô. Đó là
liti,
natri,
kali,
rubiđi,
xêsi và
franxi. Chúng là các nguyên tố hoạt động mạnh và ít khi tìm thấy ở dạng đơn chất trong tự nhiên.Các kim loại kiềm là các
kim loại có màu trắng bạc, mềm, có khối lượng riêng thấp, có phản ứng tức thời với các nguyên tố thuộc nhóm
halôgen để tạo thành các
muối điện ly và với
nước để tạo thành các
hiđrôxít kiềm rất mạnh về phương diện hóa học tức các
bazơ. Các nguyên tố này chỉ có một
êlectron ở lớp ngoài cùng, vì thế trạng thái năng lượng ưa thích của chúng là dễ mất đi một êlectron để tạo thành
ion có
điện tích dương 1.
Hiđrô, có một êlectron đơn độc, đôi khi được xếp vào đầu nhóm 1, nhưng nó không phải là một kim loại kiềm; nó tồn tại trong tự nhiên dưới
dạng khí hai nguyên tử (
phân tử). Để loại bỏ êlectron duy nhất của nó đòi hỏi tương đối nhiều năng lượng hơn việc loại bỏ êlectron ngoài cùng của các kim loại kiềm. Giống như các
halôgen, chỉ một êlectron bổ sung là đủ để điền đầy lớp ngoài cùng của nguyên tử hiđrô, vì thế hiđrô có thể trong một vài điều kiện môi trường có những tính chất của một halôgen, tạo thành ion âm
hiđrua. Hợp chất của hiđrô với các kim loại kiềm và một số
kim loại chuyển tiếp cũng đã được tạo ra.Dưới áp suất cực lớn, chẳng hạn như ở lõi của
Mộc Tinh, hiđrô có tính kim loại và có các tính chất giống như kim loại kiềm, xem thêm
hiđrô kim loại.Các kim loại kiềm đều có liên kết kim loại yếu và đều có mạng tinh thể lập phương tâm khối
[1]Liti Li Số nguyên tử: 3
Nguyên tử lượng: 6,941
Điểm nóng chảy: 453,69
Điểm sôi: 1.615
Độ âm điện: 0,98
Natri Na Số nguyên tử: 11
Nguyên tử lượng: 22,990
Điểm nóng chảy: 370,87
Điểm sôi: 1.156
Độ âm điện: 0,93
Kali K Số nguyên tử: 19
Nguyên tử lượng: 39,098
Điểm nóng chảy: 336,53
Điểm sôi: 1.032
Độ âm điện: 0,82
Rubiđi Rb Số nguyên tử: 37
Nguyên tử lượng: 85,468
Điểm nóng chảy: 312,46
Điểm sôi: 961
Độ âm điện: 0,82
Xêsi Cs Số nguyên tử: 55
Nguyên tử lượng: 132,905
Điểm nóng chảy: 301,59
Điểm sôi: 944
Độ âm điện: 0,79
Franxi Fr Số nguyên tử: 87
Nguyên tử lượng: (223)
Điểm nóng chảy: 295?
Điểm sôi: 950?
Độ âm điện: 0,7