Istanbul (
/ˌɪstænˈbuːl/ hoặc
/ˌiːstɑːnˈbuːl/;
[3][4] tiếng Thổ Nhĩ Kỳ: İstanbul
[isˈtanbuɫ] (
nghe)), là
thành phố lớn nhất, đồng thời là trung tâm kinh tế, văn hóa và lịch sử của
Thổ Nhĩ Kỳ. Với dân số hơn 14 triệu người (2014)
[5], Istanbul là một trong số các
vùng đô thị lớn nhất châu Âu[lower-alpha 4] và xếp vào một trong những
thành phố đông dân nhất thế giới xét về dân cư trong địa phận thành phố
[2][6].Istanbul là một thành phố liên lục địa, bắc ngang qua
eo biển Bosphorus - một trong những tuyến đường biển nhộn nhịp nhất thế giới - ở tây bắc Thổ Nhĩ Kỳ, nối
biển Marmara và
biển Đen. Trung tâm lịch sử và thương mại của Istanbul nằm ở phần thuộc châu Âu, và chỉ có 1/3 dân số cư trú ở phần thuộc châu Á
[7].Kiến tạo trên mũi đất
Sarayburnu khoảng năm 660
trước Công nguyên với tên gọi
Byzantium, thành phố mà nay được gọi là Istanbul đã phát triển trở thành một trong những đô thành huy hoàng nhất trong lịch sử. Trong gần mười sáu thế kỉ sau sự tái thiết thành
Constantinopolis năm 330 Công nguyên, nó từng là kinh đô của bốn đế quốc:
Đế quốc La Mã (330-395);
Đế quốc Byzantine (395-1204 và 1261-1453),
Đế quốc Latin (1204-1261) và
Đế quốc Ottoman (1453-1922)
[8]. Thành phố đã đóng vai trò quan trọng trong sự lớn mạnh của
Cơ đốc giáo dưới các thời đại La Mã và Byzantine, trước khi người Ottoman
chinh phục vào năm 1453 và biến nó thành một pháo đài
Hồi giáo, nơi trị vì của
triều đại khalip cuối cùng
[9]. Mặc dù Cộng hòa Thổ Nhĩ Kỳ đã chọn
Ankara làm thủ đô của mình, ngày nay những cung điện và thánh đường vẫn ngự trên các ngọn đồi của Istanbul như để nhắc nhở về vai trò trung tâm trước đây của thành phố.Vị trí chiến lược của Istanbul nằm trên
Con đường tơ lụa, các mạng lưới đường sắt tới châu Âu và
Trung Đông, và tuyến hải lộ duy nhất giữa biển Đen và
Địa Trung Hải đã giúp phát triển lượng dân số hỗn tạp , mặc dầu ít nhiều suy giảm kể từ khi nền Cộng hòa thiết lập năm 1923. Mặc dù bị coi nhẹ do không còn là thủ đô trong thời kì giữa hai cuộc Thế chiến, song về sau thành phố đã dần lấy lại phần lớn vị thế của nó. Dân số thành phố đã tăng mười lần kể từ những năm 1950, phần lớn do dòng người nhập cư vượt qua miền
Anatolia tập trung lại
siêu đô thị này và quy mô thành phố mở rộng ra để dành cho họ
[10][11]. Các lễ hội nghệ thuật được hình thành vào cuối thế kỷ XX, trong khi sự cải thiện cơ sở hạ tầng tạo nên một mạng lưới giao thông dày đặc.12.56 triệu du khách nước ngoài đến Istanbul năm 2015, 5 năm sau khi thành phố nhận danh hiệu
Thủ đô Văn hóa châu Âu, đưa thành phố này trở thành điểm đến du lịch thu hút khách nhiều thứ năm trên thế giới
[12]. Sức hút lớn nhất của thành phố nằm ở khu phố lịch sử, được
UNESCO xếp hạng là
Di sản thế giới, tuy nhiên trung tâm văn hóa và giải trí của nó nằm vắt qua cảng tự nhiên của thành phố, cảng
Sừng Vàng ở quận
Beyoğlu. Được xem là một
thành phố toàn cầu[13], Istanbul là nơi đóng trụ sở của rất nhiều công ty cũng như cơ quan truyền thông Thổ Nhĩ Kỳ, và chiếm hơn một phần tư
tổng sản phẩm nội địa của đất nước này
[14]. Hy vọng tận dụng sự hồi sinh và phát triển nhanh chóng của mình, Istanbul cũng đã tích cực chạy đua giành quyền đăng cai
Thế vận hội Mùa hè 2020[15], nhưng thất bại trước Tokyo.