Iosif Vissarionovich Stalin (tiếng Nga: Иосиф Сталин [ˈjosʲɪf vʲɪsɐˈrʲonəvʲɪt͡ɕ ˈstalʲɪn]  ( nghe), hay trong tiếng Anh gọi là Joseph Stalin, thường gọi tắt là Stalin) (21 tháng 12 năm 1878 – 5 tháng 3 năm 1953)[1] là lãnh đạo tối cao của Liên bang Xô viết từ giữa thập niên 1920 cho đến khi qua đời năm 1953.Là một nhà cách mạng Bolshevik tham gia vào Cách mạng tháng Mười năm 1917, Stalin nhậm chức Tổng bí thư Ban chấp hành Trung ương Đảng năm 1922, khi đó chỉ là một vị trí ít có quyền lực. Stalin thành công trong việc đạt tới vị trí lãnh đạo sau khi Lenin qua đời năm 1924 và đến khoảng cuối thập niên 1920 ông là lãnh đạo tối cao ở Liên Xô qua các thời kỳ công nghiệp hóa và hợp tác hóa những năm 30, Chiến tranh Xô-Đức và thời kỳ đầu Chiến tranh Lạnh. Bên cạnh vị trí lãnh đạo đảng, ông cũng từng đảm nhiệm các vị trí Chủ tịch Hội đồng Bộ trưởng, Dân ủy (tức Bộ trưởng) Quốc phòng Liên Xô, Nguyên soái Liên Xô.Trong thời kỳ cầm quyền của mình, một mặt, Stalin tiến hành các biện pháp trấn áp các đối thủ chính trị mà ông cho là nguy hiểm với nhà nước, đỉnh cao là những năm 1930. Mặt khác, trong giai đoạn Stalin lãnh đạo, Liên Xô đã thực hiện thành công quá trình công nghiệp hóa - hiện đại hóa đất nước, giành chiến thắng trước Đức Quốc xã trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Cùng với Quốc tế Cộng sản đóng ở Moskva gia tăng ảnh hưởng, Liên Xô trỗi dậy thành một siêu cường sau đó. Nhờ vậy, danh tiếng và ảnh hưởng của Stalin đã lan khắp thế giới.Ngày nay, Stalin là một nhân vật lịch sử gây nhiều tranh cãi. Nhiều người phương Tây xem Stalin là một bạo chúa[2], giáo sư Richard Lorenz, giáo sư về lịch sử Đông Âu cho rằng Stalin đã lựa chọn một con đường tốn kém nhất để đưa Liên Xô đạt tới một xã hội công nghiệp, tuy nhiên cũng không thể phủ nhận nhờ quá trình này mà Liên Xô đã giành thắng lợi trong Thế Chiến thứ Hai.[3] Trong khi đó, quan điểm của người dân Liên bang Nga về Stalin khá khác biệt, với một tỉ lệ đáng kể xem ông là một anh hùng dân tộc, một vĩ nhân. Sách giáo khoa lịch sử của Nga biên soạn năm 2006 cho rằng "Stalin là nhà lãnh đạo thành công nhất của Liên Xô", bởi dưới sự lãnh đạo của ông, nước Nga đã giành thắng lợi trong cuộc chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại; thực hiện thành công công nghiệp hóa kinh tế và cách mạng văn hóa, xây dựng một hệ thống giáo dục tốt nhất để vươn lên trở thành siêu cường quốc trên thế giới.[4] Hướng dẫn cho giáo viên lịch sử được xuất bản vào năm 2008 của chính phủ Nga thì trình bày về Stalin như một nhà lãnh đạo "quản lý hiệu quả" và "người hiện đại hóa đất nước".[5][6][7]