Văn phái Hồng Sơn là ý tưởng của học giả Hoàng Xuân Hãn nêu ra khi nghiên cứu về ba tác phẩm Truyện Kiều (Nguyễn Du), "Hoa Tiên (Nguyễn Huy Tự) và Mai đình mộng ký (Nguyễn Huy Hổ) trên tạp chí Thanh Nghị số đầu xuân năm 1943. Sau đó Đào Duy Anh khẳng định ý tưởng này trên Đại Việt tạp chí vào tháng 5 năm 1943. Sau khi ý tưởng được giới nghiên cứu văn học quan tâm và tranh luận, có nhiều người chưa đồng ý bởi họ cho rằng nếu có thì chỉ có Văn phái Tiên Điền và Văn phái Tràng Lưu[cần dẫn nguồn]. Tuy nhiên với nhiều nghiên cứu và nhiều tham luận có sức thuyết phục, những suy nghĩ khắt khe được nhìn nhận một cách tổng thể và khái quát hơn. Đến thời điểm này Văn phái Hồng Sơn đã được khẳng định[cần dẫn nguồn]. Nó là đại diện cho cả vùng văn hoá của đất Hồng Sơn. Văn phái Hồng Sơn có ba chi phái chính là Tiên Điền, Tràng Lưu và Thu Hoạch, trong đó trụ cột là Tiên Điền - Tràng Lưu.