Hốt_Tất_Liệt
Hốt_Tất_Liệt

Hốt_Tất_Liệt

Hốt Tất Liệt (tiếng Mông Cổ: ᠬᠤᠪᠢᠯᠠᠢ ᠬᠠᠭᠠᠨ , Xubilaĭ Khaan, chữ Hán: 忽必烈; bính âm: Hūbìliè; 23 tháng 9, 1215[5] - 18 tháng 2, 1294[6]), Hãn hiệu Tiết Thiện Hãn (ᠰᠡᠴᠡᠨ ᠬᠠᠭᠠᠠᠨ, Сэцэн хаан, Sechen Khan), là khả hãn (khagan) thứ năm của đế quốc Mông Cổ, và là người sáng lập ra triều đại nhà Nguyên trong lịch sử Trung Quốc.Ông là con trai thứ hai của Đà Lôi và là cháu nội của Thành Cát Tư Hãn - vị khả hãn sáng lập đế quốc Mông Cổ. Năm 1260, Hốt Tất Liệt và em trai ông là A Lý Bất Ca (Ariq Böke) đã cùng xưng khả hãn Mông Cổ sau khi anh trai Mông Kha của họ băng hà một năm trước đó mà không chỉ định người kế vị. Cuối cùng, ông đã giành thắng lợi trước A Lý Bất Ca vào năm 1264 sau cuộc xung đột 4 năm, dẫn đến sự chia rẽ chính trị sâu sắc trong nội bộ Mông Cổ, nhưng đế quốc này về tổng thể vẫn là thống nhất và hùng mạnh.[7] Ảnh hưởng của Hốt Tất Liệt vẫn còn mạnh tại hãn quốc Y NhiKim Trướng hãn quốc, các phần phía tây của đế quốc Mông Cổ.[8]Dưới sự lãnh đạo của Hốt Tất Liệt, đế quốc Mông Cổ đã đạt đến thời kỳ cực thịnh. Ông đã dời đô từ Hoa Lâm (Karakorum) về Đại Đô (tức Bắc Kinh ngày nay). Năm 1271, Hốt Tất Liệt thành lập nhà Nguyên_đế quốc kiểm soát các khu vực ngày nay thuộc Mông Cổ, Hoa Bắc, tây bắc Trung Quốc, bán đảo Triều Tiên và các khu vực cận kề, giúp ông có địa vị như một hoàng đế Trung Hoa. Năm 1279, quân đội nhà Nguyên đánh bại Nam Tống, Hốt Tất Liệt chính thức trở thành hoàng đế Trung Hoa đầu tiên không phải người Hán và cai trị nhà Nguyên đến khi mất vào năm 1294, miếu hiệu là Nguyên Thế Tổ (元世祖).Dưới sự cai trị của Hốt Tất Liệt, tất cả các vương quốc phụ cận với đế quốc Mông Cổ đều trở thành các nước chư hầu lệ thuộc. Ông phát động các chiến dịch thôn tính Nhật Bản, Đại Việt, BaganJava, nhưng không thành. Mặc dù rằng Hốt Tất Liệt theo đạo Phật nhưng ông lại cũng để ý đến sự phát triển của đạo Kitô[9] trên thế giới và mời các sứ giả đến Trung Quốc truyền đạo. Ông cũng chú trọng đến việc phát triển các nghề thủ công, khoa học và nghệ thuật. Bức chân dung hoàng gia của Hốt Tất Liệt là một phần của một bộ sưu tập chân dung của các hoàng đế và hoàng hậu nhà Nguyên, hiện nằm trong bộ sưu tập của Bảo tàng Cố cung Quốc giaĐài Bắc. Màu trắng, biểu trưng cho địa vị hoàng gia của Hốt Tất Liệt cũng như triều đại nhà Nguyên.

Hốt_Tất_Liệt

Thân mẫu Toa Lỗ Hòa Thiếp Ni
Kế nhiệm Hoàng Trạch Đốc hãn
Tên đầy đủNiên hiệuThụy hiệuMiếu hiệu
Tên đầy đủ
Hốt Tất Liệt (Khubilai, Хубилай, 忽必烈)
Niên hiệu
Trung Thống (中統; 1260 - 1264)
Chí Nguyên (至元; 1264 - 1294)
Thụy hiệu
Thánh Đức Thần Công Văn Vũ Hoàng đế
(聖德神功文武皇帝)
Miếu hiệu
Thế Tổ (世祖)
Tiền nhiệm Mông Kha hãn, A Lý Bất Ca hãn
Thê thiếp xem văn bản
Sinh (1215-09-23)23 tháng 9, 1215
Mất 18 tháng 2, 1294(1294-02-18) (78 tuổi)
Đại Đô (nay là Bắc Kinh, Trung Quốc)
Hoàng tộc Bột Nhi Chỉ Cân[2][3][4]
Tại vị 5 tháng 5 năm 1260 - 18 tháng 2 năm 1294
(&0000000000000033.00000033 năm, &0000000000000289.000000289 ngày)
Hậu duệ xem văn bản
Thân phụ Đà Lôi

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Hốt_Tất_Liệt http://www.galmarley.com/framesets/fs_monetary_his... http://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&... http://www.chinaknowledge.de/History/Yuan/yuan-map... http://www.informatik.uni-leipzig.de/~duc/sach/dvs... //www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&na... http://www.idref.fr/029570077 http://id.loc.gov/authorities/names/n50050841 http://d-nb.info/gnd/118747037 http://id.ndl.go.jp/auth/ndlna/00624531 http://isni-url.oclc.nl/isni/0000000122123878