Franz Joseph I Karl -
tiếng Đức,
I. Ferenc Jozséf theo
tiếng Hungary, còn viết là
Franz Josef I[1] (18 tháng 8 năm 1830-21 tháng 11 năm 1916) của
nhà Habsburg là Hoàng đế Áo (
Kaiser), đồng thời là vua
Hungary-
Croatia và
Bohemia từ năm 1848 tới năm 1916. Ông cai trị tới 68 năm, đứng thứ ba trong danh sách các vua chúa trị vì lâu dài nhất châu Âu (sau
Louis XIV của Pháp và
Johann II xứ Liechtenstein) và lâu hơn
Nữ hoàng Victoria của Anh 4 năm. Về thực quyền thì
triều đại của Franz Joseph I chỉ ngắn hơn Johann II đương thời, do triều đại Louis XIV có 8 năm đầu
Thái hậu phụ chính và 8 năm sau quan lại nắm quyền
[2].
[3] Ông lên ngôi sau khi người bác là Hoàng đế
Ferdinand I thoái vị trong
các cuộc Cách mạng năm 1848 tại Đế quốc Áo. Vị tân Hoàng đế đã trực tiếp chỉ huy
quân đội đàn áp phong trào
Cách mạng Hungary (1848), và giành thắng lợi nhờ sự hỗ trợ của
Đế quốc Nga.
[1]Chính sách đối ngoại của ông trở nên thảm họa cho nước Áo: năm
1859, ông bị liên quân
Pháp -
Sardinia đánh bại trong
trận Solferino. Năm
1866,
Thủ tướng Phổ là
Otto von Bismarck đã kéo ông vào cuộc
Chiến tranh Áo-Phổ, trong đó Áo là nước bại trận.
[1] Franz Joseph I bị
chủ nghĩa dân tộc ám ảnh trong suốt thời trị vì của ông. Ông đã thông qua
Hiệp nghị Áo-Hung năm 1867 (Ausgleich), ban thêm quyền tự trị cho
Hungary, theo đó chuyển Đế quốc Áo thành
Đế quốc Áo-Hung - "Song quốc quân chủ" của ông. Trong suốt 45 năm sau đó, các lãnh thổ dưới quyền ông đều yên bình. Sau khi chiến thắng của Phổ trong
Chiến tranh Pháp-Phổ vào năm
1871, Áo mở đầu quan hệ thân cận với
Đế quốc Đức[1]. Song, ông gặp nhiều bi kịch gia đình trong giai đoạn này.
[1]Sau Chiến tranh Áo-Phổ, Áo-Hung chuyển tầm hướng sang vùng
Balkan - một tâm điểm của căng thẳng quốc tế do mâu thuẫn quyền lợi giữa Áo-Hung với Nga. Vụ
khủng hoảng Bosnia là hệ quả của sự kiện Franz Joseph I sáp nhập
Bosnia và Herzegovina vào năm
1908 (hai vùng này đã bị
quân đội ông chiếm đóng sau
Đại hội Berlin năm
1878). Ngày
28 tháng 6 năm
1914, sau khi
Thái tử Franz Ferdinand của Áo bị thành viên một khủng bố
Serbia ám sát, Hoàng đế ban đầu không muốn gây hấn với Serbia, nhưng do áp lực của Tổng tham mưu trưởng và
Bộ trưởng Ngoại giao, cuối cùng ông đã tổng động viên quân đội. Nga - đồng minh của Serbia đã phản ứng, và không lâu sau cả châu Âu đã rơi vào cuộc
Chiến tranh thế giới thứ nhất. Trong
chiến tranh, Hoàng đế là Tổng tư lệnh Quân đội Áo-Hung. Nhưng ông chỉ đóng vai trò nhỏ và giao trọng trách đối nội cho các quan chức, trong khi thực quyền quân sự nằm trong tay viên Tổng tham mưu trưởng. Song, ông trở thành biểu tượng quan trọng cho sự trường tồn và vững mạnh của nền "Song quốc quân chủ"
[2], cũng như là hiện thân của sự quả quyết và ổn định đối với thần dân của ông.
[1]