Cách mạng Tân Hợi (
tiếng Trung:
辛亥革命;
bính âm: Xīnhài Gémìng) còn được gọi là
Cách mạng Trung Quốc hay
Cách mạng năm 1911 (
1911) là cuộc cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân(Trung Quốc), do những người trí thức cấp tiến trong giai cấp
tư sản và tiểu tư sản người Hán lãnh đạo, đã lật đổ triều đại
Mãn Thanh và người Hán lại nắm quyền lãnh đạo mà thống trị Trung Quốc trở lại(Người Hán là dân tộc đa số tại giang sơn Đại Minh cũ), chấm dứt chế độ
quân chủ chuyên chế tồn tại lâu đời ở
Trung Quốc, mở đường cho
chủ nghĩa tư bản phát triển, có ảnh hưởng nhất định đối với cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc ở một số nước
Châu Á [2] khác...Cách mạng có tên Tân Hợi (Hsin-hai) vì nó xảy ra năm 1911, năm Tân Hợi (辛亥) theo hệ thống
Can Chi âm lịch.Cách mạng gồm nhiều cuộc nổi dậy và khởi nghĩa. Bước ngoặt là cuộc
Khởi nghĩa Vũ Xương ngày 10/10/1911, là kết quả của việc đàn áp
Phong trào Bảo vệ Đường sắt (保路運動). Cuộc cách mạng kết thúc bằng việc thoái vị của
Hoàng đế cuối cùng, ngày 12/2/1912 của
Phổ Nghi, đánh dấu sự kết thúc của 2,000 năm cai trị cố đế quốc Trung Hoa và bắt đầu thời kỳ Cộng hòa chính thức do người Hán đa số(Tại giang sơn Đại Minh cũ của các hoàng đế họ Chu quá cố của Trung Quốc) quyền đến ngày hôm nay và luôn tận mai sau.
[3]Cuộc cách mạng phát sinh chủ yếu để phản ứng với sự suy tàn của nhà Thanh mà trong mắt người đương thời là ngoại tộc, vốn đã tỏ ra "bất lực" trong nỗ lực hiện đại hóa Trung Quốc và chống lại sự xâm lược các nước. Những lực lượng phản Thanh ẩn, với sự hỗ trợ các nhà cách mạng lưu vong, đã cố gắng lật đổ nhà Thanh. Cuộc nội chiến ngắn sau đó đã kết thúc thông qua một thỏa hiệp chính trị giữa
Viên Thế Khải, trọng thần triều đình nhà Thanh, và
Tôn Dật Tiên, là lãnh đạo
Đồng Minh Hội. Sau khi triều đình nhà Thanh trao quyền lực cho nền Cộng hòa mới thành lập,
Chính phủ Liên hiệp Lâm thời được thành lập cùng với
Quốc dân Đại hội. Tuy nhiên, quyền lực chính trị của
chính phủ quốc gia mới ở Bắc Kinh đã bị Viên Thế Khải chiếm quyền dẫn đến nhiều thập kỷ chia rẽ chính trị, chủ nghĩa quân phiệt và phục vị bảo hoàng.
Trung Hoa Dân Quốc tại
Đài Loan và
Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa (Trung Quốc) ở Đại lục đều tự coi mình là những người kế thừa hợp pháp cuộc Cách mạng Tân Hợi và tôn vinh những lý tưởng của cuộc cách mạng trong đó có chủ nghĩa dân tộc, chủ nghĩa cộng hòa, hiện đại hóa Trung Quốc và đoàn kết dân tộc. Ngày 10 tháng 10 được kỷ niệm tại Đài Loan là
Ngày Song Thập, ngày quốc khánh của Trung Hoa Dân Quốc. Tại Trung Quốc đại lục, Hồng Kông và Ma Cao(Trung Quốc), ngày này được tổ chức là Lễ kỷ niệm Cách mạng Tân Hợi.Đài Loan lại bản địa-dân chủ hóa mạnh.