Cuốn chiếu, hay đơn giản là
chiếu là các
động vật chân khớp thuộc
lớp Chân kép (
Diplopoda),
phân ngành Nhiều chân. Nó được gọi là lớp Chân kép vì các loài cuốn chiếu đều có hai cặp chân trong mỗi đốt, ngoại trừ đốt đầu tiên nằm sau phần
đầu không có chân). Hiện tượng này có nguyên do vì mỗi "đoạn" của cuốn chiếu là do hai đốt nhập lại mà thành. Phần lớn các loài cuốn chiếu có cơ thể gần như hình ống tuýp tròn, mặc dù một số loài có thân hình dẹp theo mặt bụng-lưng, trong khi đó các loài cuốn chiếu thuộc siêu bộ Sâu đá (Oniscomorpha) có
chiều dài rất ngắn và khi cuộn tròn cơ thể thì trông như một quả bóng, giống như các loài mọt ẩm (
Armadillidiidae).Tên "cuốn chiếu" trong tiếng Việt xuất phát từ tập tính cuộn tròn cơ thể của nhóm sinh vật này, giống như khi người ta cuốn một chiếc
chiếu. Một số địa phương còn gọi cuốn chiếu là "con trăm chân".
[2]Trong tiếng Anh và một số ngôn ngữ khác, cuốn chiếu được gọi là millipede (bắt nguồn từ tiếng La Tinh
mille "một nghìn" và
pes "chân"), mặc dù chưa có loài cuốn chiếu nào có số lượng chân đạt đến 1000 cái. Loài cuốn chiếu
Illacme plenipes hiện đang giữ kỷ lục về số lượng chân nhiều nhất với 750 cái.
[3][4] Thông thường, số chân cuốn chiếu dao động trong khoảng 40-400 chân.
[5] Trên thế giới hiện có khoảng 10.000 loài cuốn chiếu phân làm 13 bộ và 115 họ, mặc dù các ước tính cho rằng đây chỉ là một phần nhỏ trong số tổng loài cuốn chiếu trên thế giới
[6]. Loài cuốn chiếu khổng lồ châu Phi
Archispirostreptus gigas là loài cuốn chiếu lớn nhất trên thế giới.Cuốn chiếu là các
động vật ăn vụn hữu cơ. Phần lớn chúng ăn các
lá cây khô mục và các phần khô mục khác của
thực vật, khi ăn chúng dùng nước bọt làm ẩm và mềm các thức ăn sau đó cắn nhai bằng hàm cặp. Đôi khi, cuốn chiếu có thể gây hại cho cây trồng, nhất là cây trồng trong các
nhà kính, khi chúng ăn các cây con mới nảy mầm. Dấu hiệu của sự phá hại của cuốn chiếu là các lớp vỏ ngoài cây non bị bong tróc cùng những thương tổn bất quy tắc trên ngọn cây.Cuốn chiếu có thể dễ dàng được phân biệt với
rết, những loài cũng nằm trong
phân ngành Nhiều chân, nhưng thuộc
lớp Chân môi, có họ hàng xa và ngoại hình khá giống với cuốn chiếu. Trong khi cuốn chiếu di chuyển khá chậm chạp, và ăn lá cây mục, rết di chuyển rất nhanh, và là các loài có
độc,
chuyên ăn thịt, và chỉ có một cặp chân trên mỗi đốt.