Charlemagne của đế quốc
Karolinger hay Đại đế Carolus (phiên âm
tiếng Việt: Saclơmanhơ,
[2] (phát âm tiếng Anh:
/ˈʃɑrlɨmeɪn/;
tiếng Latin: Carolus Magnus hay Karolus Magnus); sinh 742 hay 747 – mất ngày
28 tháng 1 năm 814) là vua của
người Frank (768 – 814), nổi bật với việc chinh phục
Ý và lấy vương miện sắt của
Lombardia năm 774, và trong một chuyến viếng thăm thành
Roma vào năm 800, được phong "Imperator Augustus" (Hoàng đế vĩ đại) bởi
Giáo hoàng Lêô III vào
Giáng sinh. Sự kiện này đã tạm thời khiến ông trở thành một đối thủ của
đế quốc Đông La Mã. Bằng những chuyến phục chinh và việc củng cố nội bộ, Hoàng đế Karl I góp phần định dạng
Tây Âu và thời kỳ
Trung cổ. Ông cho xây trường học, đường sá, cầu cống, cải thiện đời sống nhân dân Frank;
[3] và sự thống trị của ông cũng ảnh hưởng tới thời kỳ
Phục hưng, sự hồi sinh của
nghệ thuật,
tôn giáo và
văn hóa.
[4] Trong danh sách các vua nước Đức,
Pháp và đế quốc La Mã Thần thánh, ông được ghi là
Charles I (theo
tiếng Pháp) hay
Karl I (theo
tiếng Đức).Là con trưởng của vua
Pepin III (
Pepin Lùn) và
Bertrada xứ Laon, tên thật của ông trong tiếng Frank cổ không được ghi ghép lại, nhưng có các dạng trong tiếng La Tinh như "Carolus" hay mang nghĩa "thuộc về Karol". Ông kế nghiệp vua cha và cùng cai trị với em trai là
Carloman I, cho đến khi Carloman chết vào năm 771. Karl I tiếp tục chính sách của cha ông đối với chế độ Giáo hoàng và trở thành người bảo vệ cho chế độ đó, tách người dân Lombard ra khỏi chính quyền tại Ý và phát động chiến tranh với
người Saracen đang đe dọa lãnh thổ của ông ở
Tây Ban Nha. Ở
Roncesvalles vào năm 778, một trong những chiến dịch đó làm vua Karl I nếm sự thất bại nhất trong đời ông, nhưng giành chiến thắng sau 20 năm gian khổ chiến đấu rửa hận.
[5] Ông cũng từng chiến đấu với người đến từ phía đông, đặc biệt là
người Sachsen, và, sau một cuộc chiến tranh khốc liệt kéo dài, ông đã buộc họ phải tuân theo sự cai trị của mình. Ông đã biến họ thành những người theo
đạo Cơ đốc, sáp nhập họ vào vương quốc của mình và từ đó dọn đường cho
nhà Otto (hay
nhà Liudolfinger) sau này.
[2][6]Vương quốc Frank trở nên cực thịnh nhất trong thời kỳ cầm quyền của ông, lãnh thổ của đế quốc Franhk lúc này bao gồm hầu hết đất đai của đế quốc La Mã
xưa kia, chạy dài từ phía Nam dãy
Pyrénées (Tây Ban Nha) đến sông
Elbe và Boen (Đức), từ
Địa Trung Hải cho tới
Bắc Hải.
[7]Triều đại của ông trở thành một thời kỳ phục hưng của Giáo hội La Mã.
[4] Là một vị Hoàng đế La Mã Thần thánh,
triều đại huy hoàng của ông kéo dài 14 năm, và phục hưng
Đế quốc La Mã cổ đại.
[8][9] Ngày nay Karl I được coi như là vị Cha già Dân tộc của cả hai nước
Pháp và
Đức, thậm chí có khi là Người cha của cả
châu Âu ("pater Europae") hay
Nguyên thủ của cả
thế giới ("capus orbit").
[10] Charlemagne là vị vua đầu tiên của một đế quốc tại
Tây Âu sau sự sụp đổ của
Đế quốc La Mã phía Tây (476). Trong khi chính trị gia
Đức Quốc xã Heinrich Himmler công khai tố cáo ông là "kẻ giết những người Đức", trùm phát xít
Adolf Hitler xem ông là một trong những vị hoàng đế vĩ đại trong
lịch sử Đức.
[11]